آرباباخبر

یادداشت

منطقه آزاد بانه-مریوان؛ فرصت‌ها و تهدیدها

مناطق آزاد تجاری بهترین فرصت در راستای جبران محرومیت‌های اقتصادی کردستان است به شرطی که زیرساخت‌های لازم برای آن اجرایی شود.

به گزارش آرباباخبر، مبادلات تجاری مرزنشینان با كشورهای همسایه، سالهاست كه در شهرهای مرزی ایران رواج داشته و خود به نوعی تجارت در این مناطق تبدیل شده كه معیشت عده‌ای از ساكنان نقاط صفر مرزی را تامین می‌كند. براین اساس ایجاد بازارچه‌های مرزی كه اصولا خاص كشورهای جهان سوم است نیز برای قانونی كردن تبادلات مرزنشینان شكل گرفت. بسیاری از فعالان اقتصادی معتقدند كه این بازارچه‌ها از محل تبادلات محدود كالایی میان دو كشور به مكانی برای انجام مبادلات گسترده تجاری تبدیل شده‌اند كه این امر علاوه بر تحت الشعاع قرار دادن تجارت رسمی، به افزایش بی‌رویه واردات دامن زده است.

استان كردستان یكی از مناطقی است كه با داشتن مرز مشترك با عراق، در دل خود شهرهایی نظیر سقز، مریوان و بانه را دارد كه بخش وسیعی از قاچاق كالا از این شهرها وارد كشور می‌شود. امرار معاش و اقتصاد زندگی هزاران خانوار در مرزهای کشور از محل ورود و خروج کالا تامین می‌شود از این رو تا زمانی که زیرساخت‌های لازم برای تامین نیازهای این خانوارها تامین نشود نمی‌توان به ریشه‌کن شدن قاچاق کالا در مرزهای استان امیدوار بود.

اما نکته‌ای که در ایران جالب توجه است اینکه چرا بعضی استان‌ های کشور همانند استان های شمالی، آذربایجان شرقی، اردبیل علی رغم مرزی بودن با پدیده قاچاق کمتر مواجه هستند. علت آن را می توان در اقتصاد نسبتا توسعه یافته و سرمایه‌گذاری‌های به نسبت خوب دولت در این مناطق، مدیریت کارآمد اقتصادی آنها، شرایط جغرافیایی که در اشتغال  این مناطق تبلور پیدا کرده جستجو کرد

یکی از راهکارهایی که به طور مستمر توسط کارشناسان اقتصادی استان برای ساماندهی فعالیت‌های اقتصادی مرزنشینان کردستان پیشنهاد دادند تاسیس منطقه آزاد تجاری و صنعتی بوده است که باعث تسهیل سرمایه‌گذاری به خصوص نوع خارجی آن و گسترش بستر کار و اشتغال مولد در مناطق مرزی کردستان شود. حال این مهم دست یافتنی شده است ولی آیا می توان انتظار داشت که با شرایط توسعه نیافتگی تاریخی کردستان کارکرد خوبی از این پتانسیل بزرگ اقتصادی متصور بود؟

     نقاط قوت

-        داشتن مرز زمینی به طول تقریبی ۲۲۰ کیلومتر با کشور عراق

-        داشتن تعاملات فرهنگی قوی با مردم اقلیم کردستان

-        سابقه تاریخی مبادلات تجاری از مرزهای بانه و مریوان

-        فعالیت چشمگیر بازارچه های مرزی در ۲۰ سال اخیر و توسعه زیرساخت های فیزیکی تجاری در شهرهای بانه ومریوان

ضعف ها

-        عدم وجود زیرساخت اقتصادی مورد نیاز در استان:

-       راه زمینی(بزرگراه، آزادراه) ومحدود بودن راه های ارتباطی شهرهای بانه ومریوان فقط به سنندج

-      راه آهن(فعلا در دست مطالعه و اجراست) که هزینه‌های پائین حمل کالا از طریق آن برای فعالان اقتصادی بسیار جذاب است

-      راه هوایی(نداشتن فرودگاه) که تنها مورد ممکن و نزدیک فرودگاه سقز است که احداث آن کمی بیشتر از ۲۰ درصد پیشرفت اقتصادی داشته است

-      ارتباطات وفناوری اطلاعات (مخابرات، اینترنت پرسرعت و...)

-       آب و برق(در حال حاضر نیز با کمبودهای زیادی در خصوص تامین آب و برق شهرهای بانه ومریوان وجود دارد)

-       انرژی(به دلیل وضعیت خاص توپوگرافی و کوهستانی بودن، ظرفیت تامین انرژی موجود در حال حاضر جوابگو نیست)

             -        نبود ساختار اداری(تسهیل تجارت) و مالی(تسهیل مبادلات پولی) و تاسیسات شهری متناسب با حجم فعالیت اقتصادی مورد نیاز منطقه آزاد تجاری در شهرهای بانه و مریوان

            -        فقدان مراکز رفاهی، تفریحی و... جهت بهره گیری از پتانسیل گردشگری منطقه آزاد تجاری

فرصت ها

-        تسهیل جذب سرمایه گذاری خارجی با توجه به معافیت های مالیاتی و...

-        توسعه تجارت و ارزش افزوده حاصل از تولید محصول در منطقه

-        اشتغال پایدار ناشی از ثبات اقتصادی منتج از عملکرد صحیح مناطق آزاد تجاری

-        توسعه گردشگری و منافع حاصل از آن برای ساکنین استان

-        کاهش قاچاق و رونق صادرات و حضور در بازار جهانی برای کالاهای بومی ومحلی

-        گسترش مناسبات فرهنگی مرزنشینان دو سوی مرز و پتانسیل ایجاد شده برای ارتقای امنیت منطقه

تهدیدها

-        کاهش درآمد دولت باتوجه به رویکرد منطقه آزاد تجاری و مضاعف نمودن مشکلات تامین اعتبار مورد نیاز برای توسعه استان.

-        تحلیل رفتن جاذبه ها و منابع زیست محیطی استان شامل جنگل، دریاچه، گونه‌های گیاهی و جانوری استان در اثر عدم  برنامه‌ریزی صحیح درتعیین حدود جغرافیایی و مکان یابی منطقه آزاد تجاری و نظارت و کنترل لازم.

-        عدم اجرای صحیح آئین نامه اجرائی مناطق آزاد تجاری صنعتی و اختیارات مدیرعامل در رابطه با ادارات و سازمان‌های دولتی مستقر در محدوده با توجه به حساسیت‌های موجوددر استان (سوابق مشابه در سایر مناطق کشور مشهود است)

-        گسترش زمین خواری و رانت های مرتبط و کسب منافع حاصله از آن که هیچ سودی عاید ساکنین حقیقی نخواهد کرد.

-        آسیب پذیری فرهنگ بومی و محلی با توجه به حضور حجم عظیمی از کارآفرینان و نیروی انسانی با فرهنگ‌های مختلف داخلی و خارجی.

-        وجود شرایط خاص سیاسی وامنیتی منطقه نظیر حضور گروه های تروریستی و تکفیری وتاثیر فعالیت آنها بر رونق مورد انتظار منطقه آزاد تجاری.

ذکر نکات مثبت و منفی تبدیل بانه و مریوان به منطقه آزاد تجاری موید این نکته است که باید مدیران و مسئولان ادارات و سازمان های دولتی استان کردستان بدور از مسائل احساسی نیازهای موجود را بررسی کرده و از تمامی ظرفیت‌های در اختیار برای رفع تهدیدها و تبدیل آنها به فرصت استفاده کرد.

ایجاد و تقویت زیرساخت‌های لازم در این بخش می‌تواند زمینه را برای نه تنها برای توسعه این دو شهرستان که حتی زمینه و فرصت را برای توسعه همه‌جانبه استان کردستان فراهم کند و به همین دلیل باید از همین امروز برنامه‌ریزی‌ها مطابق واقعیت‌های موجود آغاز شود.

مرتضی فاتحی پور؛ عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج

برچسب ها :

نظرات کاربران :

دیدگاه های ارسالی شما، پس از تایید توسط مدیریت در وب سایت منتشر خواهد شد.
پیام هایی که حاوی تهمت یا افترا باشد منتشر نخواهد شد.
پیام هایی که به غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نخواهد شد.

نام	*
کد امنیتی