آرباباخبر

البته مدت‌هاست كه طرح‌هاي زيادي براي ساماندهي وضعيت اين افراد مطرح شده اما هنوز مشاهده مي‌شود كه مردم اين مناطق با معضلات بسياري روبه‌رو هستند. آنچه در مورد اين افراد مطرح است موضوع ايجاد معيشت جايگزين براي آن‌هاست.

ايجاد بازارچه‌هاي مرزي راه‌حلي بوده كه در سال‌هاي اخير به منظور ساماندهي وضعيت كولبران و به عنوان شغل جايگزين براي آن‌ها مطرح شده و در مجلس شوراي اسلامي نيز به تصويب رسيده است اما به نظر مي‌رسد كه هنوز اين ساماندهي به طور كامل انجام نشده و كولبران كماكان با معضلات پيشين خود روبه‌رو هستند.

اعتراض رهبر معظم  انقلاب

وضعيت معيشت كولبران به گونه‌اي بوده كه حتي پيش از اين موجبات اعتراض رهبر معظم انقلاب را نيز برانگیخته است و ايشان بر لزوم تفکیک فعالیت کولبری از قاچاق تاکید کرده و بهبود معیشت مرزنشینان و مخصوصا کولبران را مورد تاکید قرار داده‌اند.

رهبرمعظم انقلاب سال گذشته در دیداری که با جمعی از کارگران داشتند با اشاره به لزوم بهبود وضعیت کولبران اظهار کردند: «ما تا حالا در مبارزه با قاچاق خیلی جدی عمل نکرده‌ایم. البته مراد من از قاچاق، فلان کولبرِ ضعیفی نیست که می‌رود آن‌طرف یک چیزی را برمی‌دارد روی کول خودش می‌آورد این‌ طرف؛ این‌ها که چیزی نیست، اینها اهمیتی ندارد؛ با آن‌ها مبارزه هم نشود اشکالی ندارد». با اين وجود اما هنوز اين قشر از مرزنشينان در كشور با مشقت‌ها و مشكلات بزرگي مواجهند.

لزوم معيشت جايگزين

يكي از مسائلي كه در برخي مواقع براي كولبران وجود دارد، مساله بسته شدن مرزهاست كه به منظور جلوگيري از فعاليت اين افراد صورت مي‌گيرد.

بسته شدن مرزها زمانی می‌تواند راه‌حل مناسبی باشد که معيشت و شغل جایگزین براي اين افراد در مناطق محل سكونت‌شان در نظر گرفته شود. اين در حالي است كه هر از چندگاهي زمزمه بسته شدن مرزها به گوش مي‌رسد اما خبري از ساماندهي وضعيت كولبران نيست.

معضلات بازارچه‌هاي مرزي

چندي پيش جاوید پاشایی، مدیرکل سازمان بازرسی آذربایجان غربی، در اين خصوص گفته بود: بازارچه و معابر کولبری هم اکنون در استان تبدیل به معضل شده اند و چیزی که مدنظر قانونگذار و تاکیدات مقام معظم رهبری در حمایت از کولبری در مناطق مرزی کشور بود، محقق نشده است. تنها نفعی که مرزنشینان استان از بحث کولبری نصیب‌شان شده حمل بار و رقم ناچیز دریافتی از این ناحیه است و این در حالی است که سود بازارچه و بحث کولبری عاید افرادی غیر از مرزنشینان می‌شود.

اجرای صحیح قانون جدید به مشکلات معیشتی مرزنشینان که در بازارچه‌های مرزی آذربایجان غربی فعالیت کرده اما عایدی خاصی ندارند، پایان می‌دهد اما به دلیل نقص قوانین، مسائل مربوط به تجارت مرزی و کسب و کار در بازارچه‌های مرزی آذربایجان غربی اشکالات فراوانی وجود دارد. متاسفانه قوانین قبلی سبب شده تا کولبران و مرزنشینان از منافع زحمات خود برخوردار نباشند و قاچاقچیان و دیگر افراد مزد زحمات آن‌ها را ببرند اما با شیوه جدیدی که در قانون پیش‌بینی شده هر خانواده مرزنشین فعال در تجارت مرزی می‌تواند ماهانه دو میلیون و ۸۰۰ هزار تومان درآمد داشته باشد.

دلايل ساماندهي كولبري

از ديدگاه وزارت كشور از جمله دلایل ضرورت ساماندهی معابر کولبری عبارتند از: جلوگیری و ممانعت از ورود کالاهای غیر ضرور و کالاهای غیراستاندارد و غیر بهداشتی در سطح جامعه به دلیل فقدان حضور دستگاه‌های اقتصادی و گمرک در بازارچه‌های موقت مرزی. قانونمند كردن و شفافیت در فعالیت‌ها و مبادلات تجاری و بازرگانی. استقرار دستگاه‌ها و سازمان‌های متولی اقتصادی، بازرگانی و گمرکی در بازارچه‌ها. ضرورت حفظ شأن و کرامت انسانی شهروندان. کمک به ارتقاي درآمد مرزنشینان واقعی و جلوگیری از ورود واسطه ها و دلالان در فعالیت‌های بازرگانی و تجاری. ضرورت تثبیت جمعیت مرزنشینان در جوار مرزها و امنیت پایدار در مناطق مرزی.

ايجاد بازارهاي مشترك اقوام

پدرام سلطاني، نایب ريیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در گفت‌وگويي در خصوص معيشت جايگزين براي كولبران عنوان كرد : جايگزيني كه من نه فقط براي غرب بلكه براي تمام مرزها عملي مي‌دانم؛ ايجاد «بازارهاي مشترك اقوام» است. در بسياري از نقاط مرزي كشور ما در دو طرف مرز اقوامي زندگي مي‌كنند كه داراي زبان، فرهنگ و آيين و رسوم مشترك هستند. مثلا در دو طرف مرزهاي غرب ايران كردهاي ايران و عراق زندگي مي‌كنند. در شمال ايران تركمن‌ها در دو طرف مرز حضور دارند يا در شرق بلوچ‌هاي ايران و افغانستان و... زندگي مي‌كنند. اگر به دقت نگاه كنيم اين مرزنشينان در طول تاريخ با هم مراوده فرهنگي و خويشاوندي هم داشته و دارند. ما مي‌توانيم از اين پتانسيل فرهنگي و اجتماعي استفاده كنيم و با ايجاد بازارهاي مشترك اقوام شرايطي را ايجاد كنيم كه مرز اقتصادي از روي مرز سياسي برداشته شود و تعرفه‌ها صفر شوند. انگار كه اصلا مرزي در كار نيست. مردم اين مناطق بتوانند با هم مراوده و رفت و آمد و داد و ستد داشته باشند. در خارج از اين مناطق هم مي‌توان تردد و كالاها كنترل‌هاي دقيق داشته باشيم. اين اتفاق مي‌تواند در گام بعدي براي كل كشور ما بيفتد كه ما با همسايگان‌مان ايده راه‌اندازي بازار مشترك منطقه‌اي را عملي كنيم.

درآمد كولبري در حد امرار معاش

برخي از افراد فكر مي‌كنند كه كولبران درآمد زيادي دارند كه حاضر نيستند از اين شغل دست بردارند اما در اين مورد واقعيت چيز ديگري است. به گفته خود كولبران، درآمد آن‌ها فقط در حد امرار معاش ماهانه است؛ آن هم یک معاش سخت. بسیاری از کولبرها مدارک تحصیلی بالایی دارند و اگر شغلی برای‌شان وجود داشته باشد، سراغ کولبری که کاری خطرناک، زیان‌رسان و کم درآمد است، نمی‌روند.

كمك بازارچه‌هاي مرزي به توسعه گردشگري

با تمام اين اوصاف اما موضوعي كه در اين زمينه مورد توجه است، اين است كه چرا تا به امروز با وجود تمام چالش‌ها و مشكلاتي كه در خصوص معيشت كولبران وجود داشته و همچنين با وجود مصوبات مجلس و جلساتي كه براي ساماندهي وضعيت آن‌ها صورت گرفته، هنوز هم اين افراد با مشكلات عديده‌اي مواجهند و بازارچه‌هاي مرزي نيز فعال نيستند.

در اين خصوص حسين فيروزي، معاون توسعه اقتصادي استانداري كردستان به «قانون» مي‌گويد: مصوبه9 ارديبهشت 97 كه اصلاح مصوبه ساماندهي بازارچه‌هاي موقت مرزي بود كه در مرداد سال 96 به تصويب دولت رسيده بود، براي تسهيل بيشتر فعاليت مرزنشينان و ارتقاي معيشت‌شان؛ يعني كمك به ارتقاي معيشت‌شان بازنگري شد و اصلاحيه مصوبه در 9 ارديبهشت تصويب و ابلاغ شد. براساس اين مصوبه، سه بازارچه مرزي را براي كردستان درنظر گرفتند؛ يكي در شهرستان مريوان، دوم در شهرستان سروآباد و سوم در شهرستان بانه.

ما در فاصله كمي از تصويب مصوبه زيرساخت‌هاي لازم را در شهرستان‌هاي بانه و مريوان ايجاد كرديم و سروآباد هم در حال حاضر آماده است. در واقع فرصت داشتيم تا قبل از ممنوعيت 1339 قلم كالايي كه يك ماه قبل دولت ابلاغ كرد تا آن زمان بازارچه‌ها يك ماه و نيم فعاليت كردند. در آن يك ماه و نيم 160 ميليارد تومان كالا وارد اين بازارچه‌ها شد كه از تقسيط معافيت گمركي نزديك 40 ميليارد توماني برخوردار شد و به 66 هزار ثبت‌نام شده مرزي‌مان در سامانه وزارت صنعت معدن و تجارت مبالغي را براي اين تخصيص گمرگي به آن‌ها اختصاص دادند. ضمن اينكه به توسعه گردشگري منطقه كمك كرد و مردم از نقاط مختلف كشور مي‌آمدند و در اين بازارچه‌ها و در شهرهاي مرزي خريد مي‌كردند و به نوعي براي كولبرها نيز انگيزه ايجاد شده بود و همچنين باعث توسعه گردشگري منطقه شد. اين حركت بسيار خوبي است كه از سوي دولت صورت گرفته است.

تعطيلي موقت بازارچه‌ها

فيروزي ادامه داد: در حال حاضر به دليل اعلام ممنوعيت 1339 قلم كالاي وارداتي، بازارچه‌ها موقتاتعطيل شدند كه اين موضوع اكنون در كميسيون اقتصادي دولت در حال بررسي است و ان‌شاءا... ظرف همين هفته پيش رو معافيت حدود 60 قلم كالا و بيشتر را اعلام و دوباره بازارچه‌هاي ما از نو فعاليت خود را شروع مي‌كنند. گردشگران نيز از اين وضعيت راضي‌ هستند و در استان كردستان موضوع كولبري منتفي شده و ان‌شاءا... از سرگيري فعاليت مجدد اين بازارچه‌هاي موقت به ارتقاي معيشت مرزنشينان ما كمك مي‌كند و درآمدي هم براي اين‌ها ايجاد مي‌كند. ضمن اينكه مشاغل خدماتي با توجه به توسعه گردشگري به رونق اقتصادي منطقه نيز كمك مي‌كند.

دليل تعطيلي بازارچه‌ها

معاون توسعه اقتصادي استانداري كردستان درباره علت تعطيلي موقت بازارچه‌ها اظهار داشت: از آنجا كه واردات 1339 قلم كالا ممنوع شد، درنامه ممنوعيت بايد جمله‌اي اضافه مي‌كردند و مي‌نوشتند به استثناي بازارچه‌هاي موقت مرزي كه متاسفانه از قلم افتاده بود. بعدها با خسروتاج، معاون وزير صنعت و وزارت كشور كه محور هماهنگي‌ها با دولت در اين زمينه بودند صحبت كرديم متاسفانه وزارت صنعت فراموش كرده بود در آن ممنوعيت استثناي بازارچه‌هاي مرزي را قيد كند. اكنون اين مشكل حل شده و در حال ابلاغ آن هستند. اميدواريم همين هفته با تلاش دولت به زودي اين بازارچه‌ها فعاليت خود را از سر گيرند.

وضعيت بازارچه‌ها در استان‌هاي مرزي

فيروزي با بيان اينكه اين بازارچه‌ها مربوط به استان‌هاي آذربايجان غربي، كردستان، كرمانشاه و سيستان‌بلوچستان بود، مي‌گويد: اين بازارچه‌ها در اين استان‌هاي مرزي غرب كشور، شامل مرزنشيناني كه در شعاع 20 كيلومتر مرز‌ها زندگي مي‌كنند، مي‌شد ولي در سيستان و بلوچستان شعاع 50 كيلومتري مرز مدنظر بود چون تراكم جمعيت در آن منطقه كمتر است، در نتيجه براي اينكه جمعيت بيشتري تحت پوشش قرار گيرند، شعاع آنجا را 50 كيلومتري درنظر گرفتند ولي براي كردستان 20 كيلومتري درنظر گرفتند كه جمعيت تحت پوشش ما در اين مناطق در استان ما حدود 80 هزار جمعيت واجد شرايطي هستند كه به نوعي بايد از آن طريق به آن‌ها كمك و درآمدي براي‌شان ايجاد شود. براي همه خانوارهاي ساكن و مشمول اين طرح كارت صادر شده است و در سامانه وزارت صنعت ثبت‌نام كردند و خدماتي هم به نام استفاده از ترخيص كالا در بازارچه مرزي براي شان در كارت‌ها درنظر گرفته شده است.